Fraxinus excelsior

Koninklijke boom

De gewone es is een sterk groeiende boom die met gemak een hoogte van 30 meter plus kan bereiken. Het is een vorstelijke boom met een vrij rechte stam en een stevige, regelmatige kroon. De grote, donkergroene bladeren zijn samengesteld en oneven geveerd en langwerpig. In de herfst verkleuren de bladeren naar bruingeel. Deze boom bloeit in april-mei met onopvallende donker paarsbruine bloemen en vormt zelden vruchten. Fraxinus excelsior houdt van een standplaats in de zon of lichte schaduw. Hij groeit het best op een vochtige, voedselrijke, goed doorlatende bodem waar wat kalk in zit. Houdt hem verre van droge, zuurdere en arme zanderige gronden. Net als de wilg is hij prima geschikt om te knotten. Hij is namelijk kampioen wonden helen . Fraxinus excelsior verdraagt een temperatuur van -25 °C en is dus zeer goed winterhard. Je ziet ze vaak terug in parken en straten maar het meest tot zijn recht komt de es toch wel in het bos. Als hoogste der hogen torent hij meestal boven iedereen uit.

Goddelijke verschijning

De gewone es is meer dan een boom alleen en verre van gewoon. Hij is gewijd aan de oorlogsgod Mars, want het essenhout is zowel buigzaam, taai als sterk en uitermate geschikt voor de productie van speren. De speren van het mythische krijgstersvolk Amazonen waren ervan gemaakt, net als de speer waarmee Achilles Hector doodde. Zelfs de goden gebruikten werktuigen van essenhout. De Noormannen vervaardigden hun boten, speren en bijlstelen van essenhout en hun levensboom Yggdrasil, de Noorse levensboom die alles verbindt, is een es. Fraxinus excelsior heeft zijn diensten verleent aan de allernobelsten en daardoor zelf eveneens een goddelijke status bereikt.

Schimmelschade

Sinds begin jaren ’90 waart er echter een invasieve exotische schimmel (Hymenoscyphus fraxineus of vals essenvlieskelkje https://www.wur.nl/nl/Onderzoek-Resultaten/Onderzoeksinstituten/plant-research/Open-teelten/bomen-fruit/10-vragen-over-Essentaksterfte.htm) door de West-Europese essenpopulatie. Je mag ervan uitgaan dat elke Fraxinus excelsior in Nederland geïnfecteerd is. Sommigen hebben er last van en anderen niet. Exemplaren die op een plek staan waar de grondbedekking de voet vochtig houdt (en de schimmel goed kan gedijen) lijken meer risico te lopen.
Plant Fraxinus excelsior en je zet een goddelijke woudreus met een mythisch verleden in je tuin. Zorg dat zijn standplaats nagenoeg perfect is zodat die schimmel geen voet aan de grond krijgt en je hebt een van de meest statige bomen die er zijn. Planten dus!