Waarom tijdens de winterrust bomen planten?

Alle planten wisselen bij leven hun blad, onze loofbomen jaarlijks. Veel groenblijvende loofbomen wisselen tussen 1 en 3 jaar hun blad, de meeste coniferen tussen 3 en 5 jaar. Uitzondering is de langlevende den Pinus longaeva die zijn naalden tot 45 jaar kan behouden. Deze den kan dan ook 5000 jaar oud worden. Er is maar één plant bekend die zijn blad niet verliest, het is geen witz (grap), maar hij heet Welwitschia (zie foto). Het is dan ook een zeer uitzonderlijke plant die in de Namibwoestijn voorkomt. Charles Darwin noemde hem een plantaardig vogelbekdier. De plant heeft maar 2 bladeren die vanuit een basaal meristeem blijven doorgroeien. In het Afrikaans heeft hij de toepasselijke naam “tweeblaarkanniedood”. Van deze plant zijn exemplaren van wel 2000 jaar oud bekend. De bladeren sterven aan de uiteinden af, maar vanwege de droge omstandigheden waarin hij groeit kan het bladweefsel nog enkele decennia goed blijven. De bladeren kunnen wel tot 10 meter lang worden. Maar ik dwaal af…

Net als een beer in winterslaap zal het metabolisme bij een plant nooit helemaal tot stilstand komen, maar staat gedurende de winterrust op een heel laag pitje. Dit geldt ook voor coniferen en andere groenblijvers. Na de bladval en vóór nieuwe wortelvorming in het voorjaar is de beste tijd om te verplanten. Je ziet het vaak niet aan de bomen, maar door een opwarmende bodem in het vroege voorjaar is er al volop wortelactiviteit, vaak al vele weken voordat het blad uitloopt. Afhankelijk van het weer is deze beste periode van verplanten dus van november tot april, waarbij de herfst de voorkeur krijgt. Gedurende deze periode zijn de planten in rust en is er voldoende neerslag om de eerste wortelvorming te faciliteren.

Hoe zit dat dan met coniferen?

Coniferen, met name naaldconiferen worden meestal vroeger verplant omdat hun groei vaak al in de zomer wordt beëindigd en ze in september nog gebruik kunnen maken van voldoende bodemwarmte om een nieuwe wortelpruik te vormen. Dit is weer van belang zodat deze groenblijvers gedurende de winter zelf water op kunnen nemen. Groenblijvende planten verdampen ook gedurende de winter, weliswaar minder dan zomers, maar toch. We zien helaas maar al te vaak dat coniferen, maar ook blad houdende loofbomen gedurende de winter in hun kluit/pot verdrogen vanwege watergebrek. Het mag dan in de winter wel voldoende regenen, maar vaak staat de groenblijver met zijn bladerdek als een paraplu boven de kluit, waardoor deze van water verstoken blijft.

Na de eerste groei in het voorjaar, ook wel sint Jans schot genoemd, naar de naamdag van St Jan op 24 juni, treedt rond deze langste dag voor een korte periode zomerrust in, om al snel daarna weer een groeispurt te maken.

In het noorden van Scandinavië, waar de zomer zonder lente de winter opvolgt is dan geen tijd om te verplanten. Of de grond is bevroren of de temperaturen zijn al zomers. Hier wordt van deze korte zomerrustperiode gebruik gemaakt om te verplanten.