Alnus glutinosa of Zwarte els
‘Door de stroom verzorgde kleverige boom’, zou best wel eens een aardige vertaling van Alnus (afgeleid van ‘door de stroom verzorgd’) glutinosa (kleverig) kunnen zijn. Jonge scheuten en bladeren zijn bedekt met een licht plakkende substantie en zwarte els gedijt bij uitstek goed in vochtige of zelfs natte omgevingen. Een bij uitstek juist en logisch omschreven benaming en dat is in de bomenwereld niet altijd het geval. Wat dacht u immers van de Italiaanse els die van Corsica komt? Italiaans nog Frans (alhoewel Corsica Frans grondgebied is maar een geheel eigen taal en cultuur kent) en zo zijn er genoeg voorbeelden, maar we laten we terugkeren naar de mythische moeraswandelaar Alnus glutinosa.
Bij zowel de Germanen, Kelten als Grieken speelt de els een belangrijke rol in mythen en rituelen. Het hout kleurt rood nadat het is doorgezaagd. Rood was niet alleen de kleur die met de dood en het leven werd geassocieerd, het was de kleur van dondergod Thor, van vuur en metaal. Wie houtskool van de zware els gebruikt, stookt zijn vuur heter dan met elke ander type kolen dus het was populair bij ijzersmeden. Doordat Alnus glutinosa in het wild vroeger vooral voorkwam in moerassen en langs waters, plekken die mensen vaak de rillingen geven, werd hij ook in verband gebracht met andere, akeliger, bovennatuurlijke zaken. Het was een boom die heksen aantrok en er zouden geesten in huizen.
Desondanks had de mens als snel uitgevogeld hoe waterbestendig elzenhout is. Of je nou bruggen, funderingen of heipalen voor onder water nodig hebt, elzenhout is de juiste keus. Overal in Europa steunen steden en dorpen op elzenhout. Tot slot nog een aardig feitje: de els leeft in symbiose met een stikstofproducerende bacterie (
Frankia alni) waardoor hij zichzelf in geval van nood van stikstof kan voorzien.
Sijzen voelen zich vaak aangetrokken tot elzen, net als insecten zoals het elzenhaantje (hoe logisch) en er is een bladwesp die van de els houdt. Maar niets verslaat het beeld van een paar felgeel gekleurde sijsjes die zich druk maken rondom de els in jouw tuin, naast sloot of vijver bijvoorbeeld. Alnus glutinosa blijft immers een echte ‘swampdweller’.
Deze plant is ook verkrijgbaar als:
Plantenkenmerken
Herkomst
| Botanische benaming | Alnus glutinosa op stam |
|---|---|
| Nederlandse benaming(en) | Zwarte els; Gewone els; Inheemse els |
| Gewasgroep | Bomen |
| Familie | Betulaceae, Berkenfamilie |
| Herkomst | Noord-Afrika; West-Azië; Europa |
| Extra informatie | Trees and Shrubs Online |
| Wikipedia |
Vorm / Maat
| Natuurlijke vorm | Piramidaal |
|---|---|
| Volwassen hoogte | 12-18 m |
| Volwassen breedte | 10-15 m |
Plantkenmerken
| Bladkleur | Groen |
|---|---|
| Wintergroen | Bladverliezend |
| Herfstverkleuring | Bruin, Groen |
| Bloemkleur | Groen, Bruin |
| Groeikracht | Snelgroeiend |
| Bloeiperiode | Maart, April |
| Vruchtkleur | Bruin, Zwart |
| Biodiversiteit | Schuil- en nestplaats, Voedselplant voor vogels |
Standplaats
|
Winterhardheid
Meer over >winterhardheid
|
Zeer uitstekend (zone 3) |
|---|---|
| Lichtbehoefte | Zonnig, Halfschaduw |
| Grondsoort | Licht (zandig), Medium (lemig), Zwaar (kleiig), Veen, Voedselarme grond |
| Ph-waarde bodem | Zure grond |
| Bodemvochtigheid | Verdraagt natte grond, Verdraagt korte overstroming, Verdraagt lange overstroming |
Verharding
|
Verdraagt halfverharding |
| Windbestendigheid | Verdraagt wind |
| Overige omstandigheden | Verdraagt strooizout |
